Bir ürünün performansını kullanılan malzeme doğrudan etkiler. Bisiklet için bu konunun gündemi çoğunlukla kadrodur. Bundan dolayı da “Bisiklet Kadrosu Alaşımları” çatısı altında kadronun yapıldığı malzemelerin bisiklet için etiket olmaya başladığı şu zamanlarda, biraz alaşım konuşmanın faydalı olacağını düşündük.
Karbon fiber kadrolar yayılmaya devam ededursun biz de sektöre hakim bazı alaşımlara göz atalım. İlk gözümüze çarpanlar alüminyum alaşımları, çelik ve titanyum alaşımları olacaktır.
Üretilecek malzemelerin kullanım amacına uygun fiziksel ve kimyasal özellikleri sağlaması gerekir. Bu nedenle metaller işlenir ve alaşımlar elde edilir.
Titanyum
Titanyum dayanımı yüksek bir metaldir. Metal yüzeyinin havayla temasında oluşan kararlı, sürekli ve koruyucu oksit tabaka nedeniyle korozyon dayanımı da yüksektir. Ancak fiyatı alüminyuma ve demire göre oldukça pahalıdır. İşlemden geçirildiğini de düşündüğümüzde alaşımları pahalıdır diyebiliriz. Çelikle benzer dayanıma sahiptir ancak çelikten daha hafiftir. Alüminyumdan daha ağır bir metaldir(Al atom ağırlığı 26,98). Bisiklet camiası için ağırlığın öneminin bilincinde olarak örnek bir hesaplama yapalım.
5 cm caplı 1.5 cm duvar kalınlığı olan ve 1.5 m uzunluğunda bir alüminyum borunun teorik ağırlığı 6.680 kg’dır. Aynı boyutlarda bir titanyumun 11.158 kg, ortalama bir çeliğin ise 19,297 kg’dır.
Peki hangi alaşımları kullanıyoruz?
Alüminyum kadro yapımında genellikle 6061 ve 7005 türü kullanılır. Alüminyumda alaşım serileri 1XXX, 2XXX, 3XXX diye devam eder ve her seri farklı oranlarda elementler içerir. Böylece farklı ve istenen malzeme özelliği kazanılmış olur. 6XXX; magnezyum ve silisyum içerir iyi şekillendirilebilir, kaynak kabiliyeti olan, işlenebilir ve nispeten iyi korozyon direncine sahip orta derece dayanıma sahip bir seridir.7XXX; çinko ağırlıklı, magnezyumun yanı sıra bakır ve kromun kullanıldığı bir seridir. Korozyon rezistansı ve kopma dayanımı iyi, yüksek dayanımlıdır.
Çelikte kadro üretimi için en çok tercih edilen alaşım 4130’dur. Çelikler bilindiği gibi demir esaslıdır. 4130, krom, molibden, magnezyum, karbon içerir ve 25CrMo4 olarak bilinen bir ıslah çeliğidir. Islah çeliklerinin kimyasal bileşimleri sertleştirilmeye elverişlidir. Islah işlemi sonunda yüksek tokluk özelliği gösteren çeliklerdir. Yüksek oranda üretilen ve yaygın kullanılan çeliklerdendir.
Titanyum için kadro yapımında iki alaşım ön plana çıkmaktadır. Ti-3Al-2.5V ve Ti-6A-4V; bu alaşımlar ise belirli oranlarda alüminyum ve vanadyum içermektedir.
Metallerin yalın özelliklerini, hangi işlemlerle ve birleşimlerle nasıl yeni özellikler kazandığını merak edenlerinse metal bilimine göz atmasının faydalı olacağını söyleyebilirim
Emek Servi
